حکمت | روش برخورد با فتنه‌ها - اسلوب مواجهةالفتن
۱. و قالَ امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) :
«کُنْ فِی الْفِتْنَةِ کَابْنِ اللَّبُونِ لَا ظَهْرٌ فَیُرْکَبَ وَ لَا ضَرْعٌ فَیُحْلَب» (فیحتلب)
امیر المؤمنین (درود خدا بر او) فرمود :
در فتنه‌ها چونان شترِ دوساله باشد، نه پشتی دارد تا سواری کنند بر او و نه صرعی که [شیر آن را] بدوشند.
(اخلاقی، سیاسی)
شرح اجمالی حکمت :
این جمله، از کلمات گهربار امام علی(ع) در نهج البلاغه است.۱
برخی این جمله را این طور معنا کرده‌اند که در فتنه‌ها ساکت و خاموش باش تا از تو نتوانند سوء استفاده کنند.۲
ولی آن‌چه به طور مسلم از این روایت به دست می‌آید آن است که در فتنه‌ها طوری باش که نتوانند از تو سوء استفاده کنند، نه آن‌که لزوماً خاموش و ساکت باشی. از کلام امام علی(ع) بیش از آن استفاده نمی‌شود، و ایشان نفرموده‌اند که در هر فتنه و در هر حالی ساکت باش؛ به همین دلیل، ابن ابی الحدید در شرح این کلام می‌گوید : «مصداق این کلام حضرت وقتی است که فتنه‌ای که بر پا شده، میان دو گروه باطل باشد، اما اگر میان حق و باطل باشد؛ مانند جنگ صفین و جمل، انسان باید جانب حق را بگیرد و در این راه قیام کند».۳
هم‌چنین در یکی دیگر از شرح‌های نهج البلاغه در شرح این کلام چنین آمده است : «کلام مولا، منحصر به فتنه بین دو گروه حق و باطل نیست، بلکه هر فتنه‌ای را شامل می‌شود؛ مانند فتنه‌ی خلق قرآن در زمان مأمون. منظور حضرت هم گوشه‌گیری و سکوت و خود را به غفلت زدن نیست، بلکه نهی از همکاری با سران فتنه است، پس ایشان امر به سکوت و گوشه‌گیری نکرده‌اند، بلکه در این موارد در تمسک به حق باید قیام کرد».۴
با توجه به کلام امام علی(ع) و بعضی از شرح‌هایی که بیان شد، چنین می‌توان نتیجه گرفت که انسان در فتنه نباید به فتنه‌گران کمک کند، گاهی این همکاری نکردن با گوشه‌گیری و دخالت نکردن در برخی درگیری ها تحقق می‌یابد، و گاهی با قیام و مبارزه و فریاد.
به عبارتی، اگر شخصی حق را دقیقاً بشناسد و توانایی آن را داشته باشد که با زیرکی و کیاست وارد سیاست شود، وظیفه‌ی او است که در میدان حاضر شده و به دفاع از حق بپردازد، اما اگر نتواند مرزبندی دقیقی بین حق و باطل در ذهن خود مجسم کند و به همین دلیل این امکان وجود داشته باشد که مورد سوء استفاده‌ی دیگران قرار گیرد، باید تا شناسایی کامل حق و باطل، خود را درگیر فتنه نکند.
بنابر این، سخن امام علی(ع) به معنای بی‌تفاوتی در امور نیست.
در فتنه چنان باش که بارت ننهند
و ز دست و زبانت استعانت نبرند
زین آتش تند در حذر باش و به‌هوش
تا مدّعیان رند جانت نخرند
منبع : وب‌سایت اسلام‌کوئست.نت ( islamquest.net/fa )
آدرس مطلب : islamquest.net/fa/archive/question/fa23823
رسولُ اللّه ِصلى الله علیه و آله :مَن حَملَ مِن اُمّتی أربَعینَ حَدیثا بَعثَهُ اللّه ُ یَومَ القیامَةِ فَقیها عالِما .از امّت من، هر کس چهل حدیث حفظ داشته باشد، خداوند او را در روز رستاخیز فقیه و عالم برانگیزد.*
[۱]. نهج‌البلاغه. فارسی-عربی، مرحوم محمد دشتی ویراست ۲، انتشارات دارالبشارت، ص ۴۴۴.
[۲]. آمدی تمیمی، عبد الواحد، غرر الحکم و درر الکلم، شرح آقا جمال خوانسارى، ج ۴، ص ۶۰۷، دفتر تبلیغات، قم، ۱۳۶۶ش.
[۳]. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج ۱۸، ص ۸۲، کتابخانه آیت الله مرعشی، قم، ۱۴۰۴ق.
[۴]. خویی، میرزا حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج ۲۱، ص ۸، مکتبه الاسلامیه، تهران،۱۴۰۰ق. با اندکی تصرف.
*میزان الحکمه - ج۲
★نکته : متن عربی رو عربی بخونید و از عربی لفظ به لفظ فهم نمایید! به ترجمه‌ی من اعتباری نیست. -_-
<- ۹۴/۱۰/۱۹